Kabızlık

Kabızlık, bağırsak hareketlerinin yavaşlaması ve dışkının sertleşmesi nedeniyle dışkılamanın zorlaşması veya seyrekleşmesi durumudur. Normal bağırsak fonksiyonları kişiden kişiye değişse de, genellikle haftada üçten az dışkılama kabızlık olarak değerlendirilir. Kabızlık, lif açısından yetersiz beslenme, düşük su tüketimi, hareketsiz yaşam tarzı, stres, bazı ilaçların kullanımı ve bağırsak tembelliği gibi nedenlerden kaynaklanabilir. Bunun yanı sıra, uzun süren ve tekrarlayan kabızlık vakaları, kolorektal hastalıklar, bağırsak tıkanıklıkları veya nörolojik bozukluklar gibi ciddi sağlık sorunlarının belirtisi olabilir.

Kabızlık Neden Olur?

Kabızlık, bağırsak hareketlerinin yavaşlaması veya dışkının sertleşmesi nedeniyle dışkılamanın zorlaşması durumudur. Beslenme alışkanlıkları, yaşam tarzı, kullanılan ilaçlar ve bazı hastalıklar kabızlığın en yaygın nedenleri arasındadır. Kabızlık kısa süreli olabileceği gibi, kronik hale de gelebilir ve yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir. Uzun süreli ve tekrarlayan kabızlık, altta yatan ciddi bir sağlık sorununa işaret edebilir.

Kabızlığın en yaygın nedenleri şunlardır:

Düşük lifli beslenme: Yetersiz sebze, meyve ve tam tahıllı gıda tüketimi.
Yetersiz su tüketimi: Bağırsak hareketlerini destekleyen sıvı alımının az olması.
Hareketsiz yaşam tarzı: Egzersiz eksikliği bağırsak tembelliğine neden olabilir.
Bağırsak alışkanlıklarının ertelenmesi: Tuvalet ihtiyacının sürekli ötelenmesi.
Bazı ilaçlar: Ağrı kesiciler, antidepresanlar, demir takviyeleri ve tansiyon ilaçları kabızlığa yol açabilir.
Stres ve psikolojik faktörler: Anksiyete, depresyon ve yoğun stres bağırsak hareketlerini etkileyebilir.
Bağırsak hastalıkları: Hemoroid, anal fissür, kolon kanseri, irritabl bağırsak sendromu gibi rahatsızlıklar kabızlık yapabilir.
Hormonal değişimler: Hamilelik, tiroid problemleri ve diyabet gibi durumlar bağırsak hareketlerini yavaşlatabilir.

Kabızlık Belirtileri Nelerdir?

Kabızlık, sadece seyrek dışkılama ile sınırlı olmayan, bağırsak hareketlerinin yavaşlaması sonucu ortaya çıkan çeşitli belirtilerle kendini gösteren bir sindirim sorunudur. Bağırsak hareketleri kişiden kişiye farklılık gösterebilir ancak haftada üçten az dışkılama kabızlık olarak kabul edilir. Kabızlık belirtileri hafif olabileceği gibi, zamanla şiddetlenerek kişinin yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir.

Kabızlık belirtileri şunlardır:

Seyrek dışkılama: Haftada üçten az dışkılama görülmesi.
Zorlanarak dışkılama: Dışkının sert ve kuru olması nedeniyle dışkılama sırasında aşırı ıkınma ihtiyacı.
Dışkının sert ve topaklı olması: Sindirim sisteminde uzun süre bekleyen dışkı sertleşerek dışkılama sırasında zorluk yaratır.
Bağırsakların tam boşalmama hissi: Dışkılama sonrası halen dışkı varmış gibi hissetme.
Şişkinlik ve karın ağrısı: Gaz birikmesi ve bağırsak hareketlerinin yavaşlaması nedeniyle karında rahatsızlık hissi.
İştahsızlık ve mide bulantısı: Bağırsak hareketlerinin azalmasıyla birlikte sindirim sistemi rahatsızlıkları yaşanabilir.
Makatta ağrı veya kanama: Sert dışkının anüs bölgesine baskı yapması sonucu hemoroid veya anal fissür oluşabilir.

Kabızlığa Ne İyi Gelir?

Kabızlık, günlük yaşamı olumsuz etkileyen bir sindirim sorunudur ve çoğu zaman beslenme ve yaşam tarzı değişiklikleriyle kontrol altına alınabilir. Bağırsak hareketlerini düzenlemek ve dışkının yumuşamasını sağlamak için daha fazla lif tüketmek, bol su içmek ve fiziksel aktiviteyi artırmak önemlidir. Ayrıca, bağırsak sağlığını destekleyen probiyotikler ve doğal çözümler de kabızlığın giderilmesine yardımcı olabilir.

Kabızlığı önlemek ve rahatlatmak için önerilen yöntemler şunlardır:

Lifli gıdalar tüketin: Sebzeler, meyveler, tam tahıllı ürünler ve kurubaklagiller bağırsak hareketlerini destekler.
Bol su için: Günlük en az 2-2,5 litre su içmek dışkının yumuşamasına yardımcı olur.
Fiziksel aktiviteyi artırın: Düzenli yürüyüş veya egzersiz bağırsak hareketlerini hızlandırır.
Probiyotik gıdalar tüketin: Yoğurt, kefir ve fermente gıdalar bağırsak florasını düzenler.
Düzenli tuvalet alışkanlığı geliştirin: Tuvalet ihtiyacını ertelememek bağırsakların düzenli çalışmasını sağlar.
Kuru meyveler tüketin: Kayısı, incir ve erik gibi kuru meyveler bağırsakları doğal yolla çalıştırır.
Bitki çayları içebilirsiniz: Rezene, sinameki ve papatya çayları sindirimi rahatlatabilir (ancak uzun süreli kullanımdan kaçınılmalıdır).

Kabızlığı Önlemeye Yarayan Besinler Nelerdir?

Kabızlığı önlemenin en etkili yollarından biri doğru besinleri tüketerek bağırsak hareketlerini düzenlemektir. Lif açısından zengin gıdalar, bağırsaklarda su tutarak dışkının yumuşamasına ve daha kolay atılmasına yardımcı olur. Ayrıca, probiyotik içeren gıdalar bağırsak florasını güçlendirerek sindirimi destekler. Düzenli ve dengeli bir beslenme alışkanlığıyla kabızlık riski büyük ölçüde azaltılabilir.

Kabızlığı önlemeye yardımcı besinler şunlardır:

Lifli sebzeler: Brokoli, ıspanak, havuç, kabak ve enginar gibi sebzeler bağırsak hareketlerini hızlandırır.
Lifli meyveler: Elma, armut, portakal, incir, kayısı ve erik gibi meyveler sindirimi kolaylaştırır.
Tam tahıllı gıdalar: Yulaf, esmer pirinç, kepekli ekmek ve tam buğday makarnası bağırsak sağlığını destekler.
Kurubaklagiller: Mercimek, nohut, kuru fasulye ve barbunya gibi baklagiller bağırsakları düzenli çalıştırır.
Probiyotikler: Yoğurt, kefir ve turşu gibi fermente gıdalar bağırsak florasını dengeler.
Kuruyemişler ve tohumlar: Ceviz, badem, keten tohumu ve chia tohumu bağırsakları çalıştırmaya yardımcı olur.
Bol su: Günlük en az 2-2,5 litre su içmek, liflerin bağırsakta etkili çalışmasını sağlar.

Hangi Yiyecekler Kabızlığa Neden Olur?

Kabızlık, genellikle düşük lifli beslenme, yetersiz su tüketimi ve hareketsiz yaşam tarzı ile ilişkilidir. Ancak bazı yiyecekler, bağırsak hareketlerini yavaşlatarak kabızlık riskini artırabilir. Sindirilmesi zor, lif oranı düşük ve su içeriği az olan gıdalar bağırsaklarda sert dışkı oluşumuna yol açarak kabızlığı tetikleyebilir. Özellikle düzenli olarak tüketildiğinde bağırsak tembelliğine neden olan bu yiyeceklerden kaçınmak, sindirim sisteminin düzenli çalışmasına yardımcı olabilir.

Kabızlığa neden olabilecek yiyecekler şunlardır:

İşlenmiş ve fast-food yiyecekler: Hamburger, pizza, patates kızartması gibi yüksek yağlı ve düşük lifli gıdalar sindirimi zorlaştırır.
Beyaz ekmek ve rafine tahıllar: Lif içeriği düşük olan beyaz ekmek, beyaz pirinç ve makarna bağırsak hareketlerini yavaşlatabilir.
Şekerli ve gazlı içecekler: Kola, gazoz ve tatlı meyve suları bağırsak dengesini bozarak kabızlığa neden olabilir.
Aşırı süt ve süt ürünleri: Fazla tüketildiğinde peynir, süt ve yoğurt bağırsaklarda su kaybına yol açarak kabızlığa sebep olabilir.
Kırmızı et: Yağ oranı yüksek olduğu için sindirimi zor olan kırmızı et, bağırsak hareketlerini yavaşlatabilir.
Muz: Olgunlaşmamış muzlar yüksek nişasta içeriği nedeniyle kabızlığı artırabilir.
Çay ve kahve: Fazla kafein tüketimi, vücuttaki suyu azaltarak bağırsak hareketlerini olumsuz etkileyebilir.

Kabızlık Hangi Hastalıklarla İlişkilidir?

Kabızlık, genellikle yanlış beslenme ve hareketsiz yaşam tarzı ile ilişkilendirilse de, bazı ciddi sağlık sorunlarının belirtisi olabilir. Uzun süre devam eden veya kronikleşen kabızlık, sindirim sistemi başta olmak üzere birçok hastalıkla bağlantılı olabilir. Özellikle bağırsak fonksiyonlarında belirgin değişiklikler, altta yatan bir hastalığın işareti olabilir ve dikkate alınmalıdır. Kabızlıkla birlikte dışkıda kan, ani kilo kaybı veya sürekli karın ağrısı gibi belirtiler varsa, mutlaka bir kolorektal cerraha başvurulmalıdır.

Kabızlıkla ilişkili olabilecek hastalıklar şunlardır:

Kolon ve rektum kanseri: Bağırsak duvarındaki tümörler dışkının geçişini zorlaştırarak kabızlığa neden olabilir.
İrritabl bağırsak sendromu (IBS): Bağırsak hareketlerinde düzensizliklere yol açarak kabızlık veya ishal ataklarına sebep olabilir.
Hemoroid (basur): Kabızlık, sert dışkının makata baskı yapmasıyla hemoroid gelişimine neden olabilir.
Anal fissür: Sert dışkı, anüs bölgesinde yırtılmalara yol açarak ağrılı dışkılamaya neden olabilir.
Tiroid hastalıkları: Hipotiroidi, metabolizmayı yavaşlatarak bağırsak hareketlerini azaltabilir.
Nörolojik hastalıklar: Parkinson, multiple skleroz (MS) ve felç gibi hastalıklar bağırsak kaslarının çalışmasını olumsuz etkileyebilir.
Diyabet: Kan şekerinin düzensiz olması bağırsak sinirlerini etkileyerek kabızlığa neden olabilir.
Bağırsak tıkanıklıkları: Bağırsakta oluşan darlıklar, dışkının ilerlemesini engelleyerek kabızlık yapabilir.

Kabızlık Nasıl Tedavi Edilir?

Kabızlık tedavisinde ilk adım, beslenme ve yaşam tarzı değişiklikleriyle bağırsak hareketlerini düzenlemektir. Hafif ve orta şiddette kabızlık genellikle lifli besinler tüketmek, bol su içmek ve fiziksel aktiviteyi artırmak gibi yöntemlerle kontrol altına alınabilir. Ancak, uzun süreli ve kronik kabızlık durumlarında, altta yatan tıbbi nedenler araştırılmalı ve uygun tedavi planı belirlenmelidir.

Kabızlık tedavisinde uygulanan yöntemler şunlardır:

Lif açısından zengin beslenme: Sebze, meyve, tam tahıllı gıdalar ve kurubaklagillerin tüketilmesi.
Bol su içmek: Günde en az 2-2,5 litre su içerek dışkının yumuşaması sağlanmalıdır.
Düzenli egzersiz: Günlük yürüyüşler ve bağırsakları harekete geçiren fiziksel aktiviteler kabızlığı önleyebilir.
Probiyotik kullanımı: Yoğurt, kefir gibi probiyotik içeren gıdalar bağırsak sağlığını destekler.
Düzenli tuvalet alışkanlığı: Tuvalet ihtiyacı ertelenmemeli ve belirli saatlerde dışkılama alışkanlığı geliştirilmelidir.
Doğal müshiller: Kayısı, incir, erik gibi doğal müshil etkisi olan besinler tüketilebilir.
Doktor kontrolünde ilaç tedavisi: Lif takviyeleri, dışkı yumuşatıcılar ve müshiller doktor önerisiyle kullanılabilir.
Tıbbi ve cerrahi tedaviler: Bağırsak tıkanıklıkları, ciddi hemoroid veya anal fissür gibi durumlar varsa, kolorektal cerrah tarafından ileri tedavi yöntemleri uygulanabilir.

Editör

Op. Dr. Bengi BALCI

Kolorektal Cerrahi Antalya

Hakkımda İletişim

Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.