Stoma Bakımı
Stoma bakımı, kolostomi, ileostomi veya ürostomi geçiren
hastaların yaşam kalitesini koruması için en önemli süreçlerden biridir.
Stoma, vücut dışına açılan bir bağırsak veya idrar yolu çıkışı olduğu için düzenli
bakım ve hijyen gerektirir. Doğru stoma bakımı yapılmazsa deri tahrişi,
enfeksiyon, sızıntı veya kötü koku gibi sorunlar ortaya çıkabilir. Bu
nedenle, hastaların stoma bölgesini temiz tutması, uygun torba sistemleri
kullanması ve cilt sağlığını koruması büyük önem taşır.
Stoma ile yaşamak, başlangıçta zorlayıcı görünebilir; ancak doğru
bakım teknikleri, beslenme alışkanlıkları ve düzenli kontrollerle hastalar
günlük hayatlarına sorunsuz şekilde devam edebilir. Stoma bakımı konusunda
bilgi edinmek, hem sağlık sorunlarını önlemek hem de hastaların özgüvenle
hareket edebilmesini sağlamak açısından kritik rol oynar. Eğer bir stoma
ameliyatı geçirdiyseniz veya yakın zamanda böyle bir operasyon planlanıyorsa, kolorektal
cerrahınız ve stoma hemşirenizden detaylı bakım önerileri almanız önemlidir.
Stoma Nedir, Ne İşe Yarar?
Stoma, bağırsak veya idrar yolunun karın duvarına
açılarak vücut dışına yönlendirilmesi için yapılan cerrahi bir açıklıktır.
Sindirim veya idrar yollarında meydana gelen hastalıklar veya cerrahi
müdahaleler nedeniyle, atıkların vücuttan doğal yollarla atılması mümkün
olmadığında stoma açılır. Stoma, bağırsakların hangi bölgesinden yapıldığına
bağlı olarak kolostomi (kalın bağırsaktan), ileostomi (ince bağırsaktan)
veya ürostomi (idrar yolundan) olarak adlandırılır. Stoma ameliyatı geçiren
hastalar, özel torbalar kullanarak dışkı veya idrar atımını kontrol
edebilirler.
Stomanın kullanım alanları şunlardır:
- Kolorektal
Kanser: Tümör nedeniyle bağırsak bütünlüğü bozulduğunda stoma
açılabilir.
- İltihabi
Bağırsak Hastalıkları: Crohn hastalığı veya ülseratif kolit gibi
rahatsızlıklarda bağırsak dinlendirilmek için stoma gerekebilir.
- Bağırsak
Tıkanıklıkları: Cerrahi müdahale gerektiren bağırsak tıkanıklıklarında
geçici veya kalıcı stoma oluşturulabilir.
- Bağırsak
Yaralanmaları: Travmalar veya cerrahi komplikasyonlar nedeniyle
bağırsak bütünlüğü bozulduğunda uygulanır.
- Mesane
Kanseri ve İdrar Yolu Hastalıkları: Ürostomi, idrarın vücut dışına
yönlendirilmesi için yapılabilir.
Stoma Kimlere Takılır?
mesane kanseri gibi hastalıklar nedeniyle stoma
takılabilir. Ayrıca, bağırsak ya da idrar yollarında ciddi enfeksiyonlar veya
kontrolsüz dışkı/idrara neden olan nörolojik hastalıklar da stoma
gerektirebilir. Stoma, hastanın genel sağlık durumuna ve hastalığın
şiddetine bağlı olarak geçici veya kalıcı olarak açılabilir. Bu işlem,
bağırsakların veya idrar yollarının sağlıklı şekilde çalışmasını sağlayarak
hastaların yaşam kalitesini artırmaya yardımcı olur.
Stoma Açılınca Ne Olur?
Stoma açıldığında, dışkı veya idrar vücut dışına
yönlendirilerek özel bir torbaya toplanır. Kolostomi, ileostomi veya
ürostomi gibi farklı stoma türleri, hastalığın nedenine bağlı olarak uygulanır.
Stoma sonrası hastalar, dışkı veya idrar kontrolünü bilinçli olarak
sağlayamazlar, bu yüzden stoma torbası düzenli olarak değiştirilmelidir.
Stoma ameliyatı sonrası, hastaların beslenme düzenlerinde değişiklikler
gerekebilir ve cilt bakımı önem kazanır. İlk başta alışmak zor olsa da, doğru
bakım ve eğitim ile hastalar günlük hayatlarını sorunsuz şekilde
sürdürebilirler. Stoma açıldıktan sonra hijyen ve düzenli doktor
kontrolleri enfeksiyon riskini önlemek için büyük önem taşır.
Stoma Ömür Boyu Mu?
Stomanın ömür boyu olup olmadığı, hastalığın türüne ve
cerrahi işlemin amacına bağlıdır. Geçici stoma, bağırsakların
iyileşmesi veya başka bir ameliyatın tamamlanması için açılır ve birkaç ay veya
yıl içinde kapatılabilir. Kalıcı stoma ise bağırsakların veya mesanenin
işlevlerini geri kazanamayacağı durumlarda uygulanır. Kolorektal kanser,
ağır bağırsak hastalıkları veya bağırsak tıkanıklıkları nedeniyle bazı hastalar
ömür boyu stoma kullanmak zorunda kalabilir. Kalıcı stoma ile yaşamak
başlangıçta zorlayıcı görünse de, uygun bakım ve eğitim ile hastalar sosyal
yaşamlarını sürdürebilir ve sağlıklı bir hayat yaşayabilirler.
Stoma Su Kaybına Neden Olur mu?
Özellikle ileostomi hastalarında, bağırsaklardan su
emilimi azaldığı için su kaybı riski artabilir. İleostomi, ince bağırsaktan
açıldığı için dışkı daha sıvı kıvamda olur ve vücut normalden daha fazla sıvı
kaybedebilir. Bu nedenle, stoma hastalarının bol su içmesi, elektrolit
dengesini koruması ve su kaybını önleyecek bir beslenme programı uygulaması
önemlidir. Kolostomi hastalarında su kaybı riski daha düşüktür ancak ishal,
aşırı terleme veya yüksek sıcaklıkta uzun süre kalma gibi durumlarda dikkatli
olunmalıdır. Günlük sıvı alımı kontrol edilerek su kaybı riskini en aza
indirmek mümkündür.
Stoma Torbası Ne Zaman Boşaltılır?
Stoma torbasının boşaltılma süresi, stomanın türüne ve
bağırsak hareketlerine bağlı olarak değişir. Kolostomi torbaları
genellikle 1-3 günde bir değiştirilirken, ileostomi ve ürostomi torbaları daha
sık boşaltılmalıdır. Torbanın üçte biri veya yarısı dolduğunda
boşaltılması önerilir çünkü tamamen dolması sızıntı ve cilt tahrişi riskini
artırabilir. Hastalar, torba değişim zamanlarını bağırsak hareketlerini takip
ederek belirleyebilir. Ayrıca, torba boşaltımı sırasında hijyen kurallarına
dikkat edilmeli ve stoma çevresi temiz tutulmalıdır. Düzenli torba bakımı,
enfeksiyon riskini önleyerek hastanın konforunu artırır.
Stoma Komplikasyonları Nelerdir?
Stoma ameliyatı sonrası bazı komplikasyonlar gelişebilir. En
sık görülen sorunlar şunlardır:
- Cilt
tahrişi ve enfeksiyon: Stoma çevresindeki derinin tahriş olması,
kızarıklık ve kaşıntıya neden olabilir.
- Sızıntı:
Torbanın iyi yapışmaması veya yanlış takılması sonucu dışkı veya idrar
sızabilir.
- Bağırsak
tıkanıklığı: Yetersiz sıvı alımı ve lifli gıdalardan kaçınma bağırsak
tıkanıklıklarına yol açabilir.
- Stoma
fıtığı (parastomal herni): Karın duvarındaki kas zayıflığı nedeniyle
stoma bölgesinde şişlik oluşabilir.
- Retrekte
veya prolabe stoma: Stomanın içe çökmesi veya dışarı doğru fazla
büyümesi görülebilir.
Bu komplikasyonların çoğu, doğru bakım ve düzenli doktor
kontrolleri ile önlenebilir. Eğer stomada anormal bir değişiklik fark
edilirse, en kısa sürede bir kolorektal cerraha başvurmak gereklidir.
Editör
Op. Dr. Bengi BALCI
Kolorektal Cerrahi Antalya
- Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.