İnflamatuar Bağırsak Hastalıklarında (Crohn, Ülseratif Kolit) Cerrahi Seçenekler
Crohn ve Ülseratif Kolit Nedir?
İnflamatuar bağırsak hastalıkları (İBH), sindirim sisteminde
kronik inflamasyonla seyreden hastalık grubudur. Bu grubun en sık karşılaşılan
iki üyesi Crohn hastalığı ve Ülseratif Kolit’tir. Her iki hastalık da karın
ağrısı, ishal, kilo kaybı, yorgunluk ve dışkılama alışkanlıklarında değişiklik
gibi belirtilerle kendini gösterir. Ancak etkilenen bağırsak bölümleri ve
tutulum şekilleri farklılık gösterebilir.
Crohn hastalığı ağızdan anüse kadar sindirim kanalının
herhangi bir bölgesini etkileyebilirken, Ülseratif Kolit yalnızca kalın
bağırsağı (kolonu) ve rektumu etkiler. Crohn’da inflamasyon bağırsak duvarının
tüm katmanlarına yayılabilirken, Ülseratif Kolit’te genellikle yüzeyel tutulma
gözlenir. Her iki hastalıkta da medikal tedavi ilk basamaktır; ancak bazı
durumlarda cerrahi müdahale gerekebilir.
Cerrahi Ne Zaman Gerekli Olur?
Cerrahi, genellikle ilaç tedavisine yanıt alınamayan,
komplikasyon gelişen veya yaşam kalitesini ciddi şekilde bozan hastalar için
gündeme gelir. Bu karar, hastanın şikâyetleri, laboratuvar ve görüntüleme
sonuçları, yaşam kalitesi ve komplikasyon riskleri göz önünde bulundurularak
multidisipliner bir yaklaşımla verilir.
Cerrahi müdahale gereken durumlar arasında şunlar
sayılabilir:
- Fistül
ve apseler
- Tıkanıklık
(obstrüksiyon)
- Delinme
(perforasyon)
- İleri
derecede kanama
- Kanser
veya kanser riski taşıyan lezyonlar
- Uzun
süreli ilaç tedavisine yanıt alınamaması
Crohn Hastalığında Cerrahi Yöntemler
Crohn hastalığında cerrahi genellikle komplikasyonları
gidermek için uygulanır. Bu hastalıkta cerrahi, kür sağlayıcı değil,
semptomları hafifletici bir yaklaşımla değerlendirilmelidir. Çünkü hastalık
başka bir bölgede tekrar edebilir.
Crohn hastalığında uygulanan cerrahi yöntemler arasında
şunlar yer alır:
- Rezeksiyon:
Hastalıklı bağırsak segmentinin çıkarılması
- Striktüroplasti:
Daralmış bölgenin genişletilmesi
- Fistül
onarımı: Anormal bağlantıların kapatılması
- Abseden
drenaj: Cerrahi ile iltihaplı sıvının boşaltılması
Ülseratif Kolitte Cerrahi Seçenekler
Ülseratif Kolit’te cerrahi genellikle hastalığın tamamen
ortadan kaldırılmasını sağlar. Kalın bağırsağın tümünün çıkarılmasıyla birlikte
hastalık sonlanmış olur. Bu durum özellikle medikal tedaviye dirençli, kanser
riski taşıyan ya da ciddi kanama yaşayan hastalar için uygundur.
En yaygın cerrahi yöntemler şunlardır:
- Total
kolektomi: Kalın bağırsağın tamamen alınması
- İleal
poş-anal anastomoz (IPAA): İnce bağırsaktan yeni bir rektum benzeri
yapı oluşturulması ve anüse bağlanması
- İleostomi:
İnce bağırsağın karın duvarına ağızlaştırılması
Laparoskopik Cerrahinin Avantajları
Günümüzde birçok cerrahi girişim laparoskopik yani kapalı
yöntemle yapılabilmektedir. Bu yöntem, özellikle daha az ağrı, daha kısa
hastanede kalış süresi ve daha estetik sonuçlar açısından avantaj
sağlamaktadır.
Laparoskopik cerrahi ile yapılan bağırsak operasyonlarında
iyileşme süreci klasik açık cerrahiye göre daha hızlıdır. Ayrıca enfeksiyon
riski daha düşük, günlük yaşama dönüş süresi daha kısadır. Bu nedenle uygun
hastalarda ilk tercih olarak değerlendirilebilir.
Cerrahi Sonrası Yaşam Kalitesi
Cerrahi geçiren hastaların çoğu, işlem sonrası belirgin bir
rahatlama ve yaşam kalitesinde artış yaşar. Özellikle kronik ağrılar, ani
tuvalet ihtiyacı, kanama gibi belirtiler büyük ölçüde ortadan kalkar. Bu da
hastaların sosyal hayatlarına daha rahat devam etmelerini sağlar.
Ameliyat sonrası dönemde beslenme düzeninin yeniden
planlanması, yara bakımı, bağırsak alışkanlıklarının izlenmesi gibi konular
önemlidir. Hastaların bu süreçte düzenli doktor kontrolüne gitmeleri ve
önerilere uymaları iyileşme sürecini olumlu yönde etkiler.
Cerrahi Riskleri ve Komplikasyonlar
Her cerrahi müdahalede olduğu gibi İBH cerrahisinde de bazı
riskler ve komplikasyonlar olabilir. Bu riskler hastanın genel sağlık durumu,
ameliyatın şekli ve süresi gibi faktörlere göre değişiklik gösterir.
Olası komplikasyonlar arasında şunlar bulunur:
- Enfeksiyon
- Kanama
- Anesteziye
bağlı sorunlar
- Anastomoz
kaçağı
- İleri
dönemde yapışıklıklar
Hangi Durumlarda Stoma Açılır?
Bazı cerrahi işlemler sonrasında geçici ya da kalıcı stoma
(bağırsak dışa açılması) gerekebilir. Bu durum özellikle anastomoz iyileşmesi
riskliyse veya rektum tamamen çıkarılmışsa uygulanır.
Stoma, başta alışılması zor bir durum gibi görünse de eğitim
ve destekle hasta konforu sağlanabilir. Geçici stoma, iyileşme süreci
tamamlandıktan sonra tekrar kapatılabilir.
Cerrahi ve İlaç Tedavisi Kombinasyonu
Bazı hastalar için hem ilaç tedavisi hem de cerrahi birlikte
gerekebilir. Bu durumda cerrahi, medikal tedaviyi destekleyici bir rol
üstlenir. Özellikle Crohn hastalığında cerrahi sonrası tekrar alevlenmeleri
önlemek için ilaç tedavisine devam etmek gerekebilir.
Cerrahi sonrası immünsüpresif ilaçlar, biyolojik ajanlar ve
destek tedavilerle hastalık kontrol altında tutulabilir. Bu kombinasyon
tedaviler hasta özelinde planlanmalı ve dikkatli takip edilmelidir.
Uzun Vadede Cerrahinin Etkileri
Cerrahiden sonra hastalar genellikle uzun vadede belirgin
bir düzelme yaşar. Ancak Crohn hastalarında nüks riski göz önünde
bulundurulmalıdır. Ülseratif Kolit cerrahisinde ise tam kür sağlanabilir.
Ameliyat sonrası dikkat edilmesi gereken başlıca konular
arasında düzenli kontrol, sağlıklı beslenme, stres yönetimi ve enfeksiyonlardan
korunma yer alır. Cerrahi sonrası yaşam tarzı değişiklikleri, süreci olumlu
yönde etkiler.
Editör
Op. Dr. Bengi BALCI
Kolorektal Cerrahi Antalya
- Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.